ANARCHISTISCHE ARCHIEVEN van de lage landen

AAA (ANARCHISTISCH ARCHIEF APPELSCHA)

Het AAA is het zusterarchief van het anarchief (en vice versa), dubbels gaan in eerste instantie naar elkaar.
Het AAA is het archief van het Noordelijk Gewest Vrije Socialisten en is gevestigd in Appelscha, Friesland op een kampeerterrein dat al van in de jaren 1930 van anarchisten is. In 2005 is het voormalige Documentatiecentrum Vrij Socialisme uit Utrecht in het AAA opgegaan.
Het AAA is een hoofdzakelijk Nederlandstalig archief, met uitzondering van een kleine selectie naslagwerken in andere talen. Qua thema’s is het AAA met het anarchief (Gent, be) vergelijkbaar: anarchisme en aanverwante (anti-militarisme, provo, situationisme, progressief atheïsme, e.d.), met een aantal eigen accenten als gevolg van de Nederlandse en plaatselijke geschiedenis zoals geheelonthouding, geschriften van progressieve dominees of progressieve poëzie en strijdliederen en sociale en arbeidersromans uit de eerste helft van de vorige eeuw. Om een idee van het karakter en het verleden van het archief te bewaren zijn ook enige stukken in de collectie gelaten die nu niet meer zouden weerhouden worden (zoals werken van Dickens en Zola)
Het AAA heeft een grote collectie boeken, brochures en tijdschriften. Daarnaast zijn er ook archiefstukken in de meer striktere zin van het woord, ondergebracht in archieffondsen,  zoals: correspondentie van de Vrije over een aantal jaargangen, notulen van het OVB/ De Vrije Bond rond de tijd van het ontstaan van de Vrije Bond, notulen en andere stukken in verband met het kampeerterrein in Appelscha en het Noordelijk Gewest van Vrije Socialisten, foto's, affiches, enz. Er is ook een uitgebreide mediatheek: pamfletten, kranteknipsels, tijdschriftartikels, enz  die op onderwerp bewaard worden.
Het AAA heeft wellicht de tweede grootste verzameling van anarchistische uitgaven in Nederland (na het IISG)

TOEGANKELIJKHEID

Het archief kan ter plaatse op het kampeerterrein geraadpleegd worden.
Aekingaweg 1a, 8426 GN Appelscha.
Er wordt gevraagd om voorafgaandelijk een afspraak vast te leggen. Sinds juni 2022 is het algemene mailadres voor al jouw vragen en afspraken voor beide archieven (dus zowel voor de AAA als het anarchief):

ANARCHIEF (GENT)

Het anarchief is een anarchistisch archief in Gent. Het bevat voornamelijk boeken, brochures en tijdschriften, naast catalogen van anarchistische uitgaven/uitgevers , enkele affiches en archiefstukken in de striktere zin van het woord (notulen van vergaderingen, correspondentie, losbladige pamfletten, postkaarten…).
Het archief is ontstaan in 1990 toen mensen van Zwart & Rood vzw (distributie van anarchistische uitgaven) de kans kregen om een anarchistische privébibliotheek in zijn geheel over te kopen. Dat waren vijf bananendozen vol met anarchistische boeken in voornamelijk het Nederlands en het Duits uit de jaren 70 en 80, waarvan verschillende toen al reeds moeilijk te vinden waren. Omdat we het zonde vonden om het uit elkaar te halen en apart te verkopen, is toen het anarchief opgericht.

Door giften (zoals een reeks brochures uit de jaren 1900-1930 in perfecte staat) en gerichte aankopen van tweedehandboeken op anarchistische boekenbeurzen is de collectie stelselmatig uitgebreid. Het anarchief kreeg ook een stevig duwtje in de rug toen halverwege de jaren 2000, in Nederland twee archieven fusioneerden en de dubbels aan het anarchief geschonken werden. In 2011 kwam daar dan ook nog eens het tijdschriftenarchief van het Franse CPCA (Centre de Propagande et de Culture Anarchiste) bij.
Momenteel bevat het archief zo’n 5000 items, waarbij een tijdschriftreeks als één item gezien wordt. Naast een behoorlijk grote Engelstalige collectie, en nu ook Franstalige tijdschriften uit de jaren '70 en '80, is het vooral het Nederlandstalige deel dat reeds goed is uitgebouwd: van zo’n drie kwart van alle verschenen Nederlandstalige anarchistische uitgaven in boekvorm kan een exemplaar in het anarchief gevonden worden en bij benadering 1 op de 5 brochures. Voor de tijdschriften is er een samenwerking met de Gentse infotheek (zie verder). Wellicht mag gezegd worden dat het hier om het grootste anarchistisch archief in België gaat. Al bevatten het AMSAB (socialistisch archief in Gent), het Mundaneum (museum/archief in Mons) en de ULB (Université de Bruxelles) ook belangrijke collecties anarchistica.

TOEGANKELIJKHEID

In principe worden geen werken uitgeleend. Wel kunnen ze op aanvraag in de infotheek geraadpleegd worden. U vraagt per email aan welke stukken u wil inkijken en dan zorgen we ervoor dat u ze twee weken later in de infotheek kan inkijken. Ook kunnen er kopies van genomen worden. Ter verduidelijking: ze zijn niet in de ruimte van de infotheek opgeslagen, al kan de infotheek wel een eigen exemplaar hebben die, in het geval van boeken, wel uitgeleend kunnen worden.

Openingsuren en plaats van infotheek:
in het Assez -anarchistisch centrum, Sparrestraat 1A, 9000 Gent,
Open: woensdag en vrijdag, telkens van 19 tot 21u

Indien deze uren voor u niet zouden passen kan voor de raadpleging van stukken uit het archief onderling anders afgesproken worden.

SAMENWERKINGEN

AAA

Het AAA en het anarchief zijn zusterarchieven, dubbels gaan in eerste instantie naar elkaar.

INFOTHEEK

De infotheek is een anarchistische bibliotheek in Gent, waar boeken kunnen ontleend worden. Brochures en tijdschriften zijn ter raadpleging en kunnen eventueel ingescand worden.

Verschillen en gelijkenissen met het anarchief:
de infotheek is een bibliotheek, het anarchief een archief (in de brede zin van het woord, dus ook met boeken en tijdschriften)

Het anarchief beperkt zich in thema’s tot anarchisme en aanverwante (zoals antimilitarisme, provo, situationisme, bepaalde delen van het progressieve vrijdenken, alsmede geschriften van tegenstanders over anarchisten en anarchisme). Uitzondering: ook een aantal niet-anarchistische werken door anarchistische uitgevers uitgegeven (zoals uitgaven van de Roode Bibliotheek) worden verzameld.
De infotheek heeft een ruimer aanbod. Naast een uitgebreid deel anarchisme zijn er ook andere onderwerpen als antifa, feminisme en genderissues, kraken en wonen, (anti)globalisering, repressie en gevangenissen, landeninfo, milieu enz.

Wat de tijdschriften betreft zijn er naast de anarchistische onder andere ook antifa, minder courante radicale vredes-, gender of milieutijdschriften en ook een collectie zines.
Omdat de infotheek al langer een groot aantal anarchistiche tijdschriften bezit, wordt deze afdeling ook als archief bijgehouden en is er een soort verdeling tussen anarchief en infotheek ontstaan. Als vuistregel geldt dat anarchistische tijdschriften van voor 1980 bij voorkeur in het Anarchief terecht komen, van andere tijdschriften wordt eerst nagegaan of ze de bestaande collectie in de infotheek kunnen vervolledigen. Van recentere anarchistische tijdschriften die thematisch of meer theoretisch zijn, zoals De As of The Raven wordt er niet alleen in de infotheek, maar ook in het anarchief een reeks bewaard. Verder zijn er ook enkele overlappingen mogelijk, die een gevolg zijn van de wijze en het tijdstip van verwerving (De collectie van het CPCA is niet uitgesplitst, maar in zijn geheel in het Anarchief opgenomen).

DIGITALISERING

De laatste jaren komen steeds meer documenten online. Ook de AAA en het anarchief werken mee aan de digitalisering van oude boeken, brochures en sommige tijdschriften. Het resultaat kan je onder meer terugvinden op de websites:

www.archive.org/details/@anarchisme_nl

en op

www.anarchief.org

Deze laatste is overigens uitsluitend een site voor digitale documenten en niet te verwarren met de algemene site van het anarchief Gent (en van de AAA), die je nu voor jou hebt.

En dan is er nog www.anarchief.be

een startersgids voor wie opzoekingen rond anarchisme wil doen, met tips en links naar meer archieven

SCHENKINGEN WELKOM